Τι είναι η χημική δίαιτα και πώς λειτουργεί;

Ξεκινώντας, η “Χημική Δίαιτα” βασίζεται στην ιδέα ότι ο συνειδητός συνδυασμός συγκεκριμένων τροφίμων, οδηγεί στη μεταξύ τους αλληλεπίδραση ώστε, τελικά, να προκληθεί μια χημική αντίδραση με σκοπό την αύξηση του μεταβολισμού και τη δημιουργία ενός ενισχυμένου αποτελέσματος καύσης λίπους.

Πάμε όμως να δούμε πιο αναλυτικά τι λέγεται για αυτή

Για να ορίσουμε “τι είναι η χημική δίαιτα” σίγουρα πρέπει να λάβουμε υπόψη αρκετές παραμέτρους. Η χημική δίαιτα είναι μια ακόμα “δίαιτα μόδας” που σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, τα άτομα που την ακολουθούν μπορούν να δουν έως και απώλεια της τάξης των 6,5 kg σε χρονικό διάστημα μόλις 1 εβδομάδας! Υποστηρίζεται επίσης ότι μέσω αυτής της δίαιτας μειώνονται τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και προάγεται ένας καλύτερος μακροπρόθεσμος έλεγχος του σακχάρου στο αίμα. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με την προέλευση, τον σχεδιασμό ή την ιστορία της, παρόλα αυτά εμφανίζεται συχνά σε blogs και φόρουμ απώλειας βάρους. Για τον λόγο αυτό, αυτό το άρθρο έρχεται να “ζυγίσει” τα υπέρ και τα κατά, με γνώμονα πάντα τις τρέχουσες επιστημονικά τεκμηριωμένες γνώσεις στην επιστήμη της Διαιτολογίας.

Πιο συγκεκριμένα, η χημική δίαιτα αποτελεί ένα αυστηρό σχήμα δίαιτας διάρκειας 1 εβδομάδας, το οποίο περιλαμβάνει την κατανάλωση 3 γευμάτων την ημέρα, που αποτελούνται αυστηρά από συνδυασμούς ορισμένων τροφίμων, όπως γκρέιπφρουτ, τοστ ολικής άλεσης, ντομάτες και αυγά, αποκλείοντας παράλληλα τα ενδιάμεσα γεύματα (σνακ). Η φιλοσοφία της χημικής δίαιτας είναι να ακολουθείται 1 φορά το μήνα (1 εβδομάδα), ενώ τις υπόλοιπες 3 εβδομάδες του μήνα, αν και δεν υπάρχουν οδηγίες για το ποιες τροφές πρέπει να καταναλώνονται, οι υποστηρικτές της συνιστούν να ακολουθείται μια υγιεινή, πλήρης διατροφή πλούσια σε θρεπτικά τρόφιμα και με έμφαση στην κατανάλωση τροφίμων ολικής άλεσης.

Εύλογα αναρωτιέσαι, “και τι θα τρώω;”. Η απάντηση είναι πολύ συγκεκριμένα τρόφιμα, οπότε ειλικρινά δεν υπάρχει λόγος να σε απασχολεί το τι θα τρως, ωστόσο δεν μπορούμε να σου εγγυηθούμε ότι δεν θα σκέφτεσαι το “πότε θα φας ξανά”. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι δεν πρόκειται για κάποιο διατροφικό σχήμα το οποίο είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο, καθώς υπάρχουν περιορισμένα επιστημονικά στοιχεία που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την ιδέα στην οποία βασίζεται, η πλειοψηφία των ειδικών σε θέματα διατροφής (Διαιτολόγοι-Διατροφολόγοι) συμφωνούν ότι κανένας συγκεκριμένος συνδυασμός τροφίμων δε θα κάψει με μαγικό τρόπο το λίπος.

Ποια τρόφιμα επιτρέπονται / αποκλείονται στη χημική δίαιτα;

Τρόφιμα προς κατανάλωση

Οι επιλογές τροφίμων στη χημική δίαιτα περιορίζονται μεταξύ φρέσκων φρούτων, αυγών, ορισμένων ειδών λαχανικών, δημητριακών και κρέατος.

• Φρούτα: γκρέιπφρουτ, μήλο, μπανάνα, πορτοκάλι, αχλάδι, ροδάκινο, δαμάσκηνο
• Λαχανικά: ντομάτα, σπανάκι, καρότο, αγγούρι, σέλινο, μαρούλι
• Δημητριακά: φρυγανιές ολικής άλεσης
• Κρέας: μπριζόλα, παϊδάκια αρνιού, κοτόπουλο, ψάρι
• Αυγό: βραστό, ποσέ, ομελέτα
• Ποτά: νερό, σκέτος καφές, τσάι χωρίς ζάχαρη, χυμός γκρέιπφρουτ

Τρόφιμα προς αποφυγή

Όλα τα άλλα τρόφιμα αποκλείονται στο σχήμα της χημικής δίαιτας, συμπεριλαμβανομένων των γαλακτοκομικών προϊόντων, των δημητριακών, των οσπρίων, των σνακ και των λαχανικών εκτός από αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω.

• Λαχανικά: γλυκοπατάτες, μπρόκολο, κουνουπίδι, σπαράγγια και όλα τα άλλα λαχανικά που δεν αναφέρονται παραπάνω
• Γαλακτοκομικά προϊόντα: γάλα, γιαούρτι, τυρί, βούτυρο
• Δημητριακά: κινόα, κουσκούς, κριθάρι, ρύζι, βρώμη, φαγόπυρο
• Όσπρια: φασόλια, ρεβίθια, φακές
• Ξηροί καρποί: αμύγδαλα, φιστίκια, καρύδια, καρύδια macadamia, κάσιους
• Σπόροι: σπόροι chia, λιναρόσποροι, κολοκυθόσποροι, ηλιόσποροι
• Σνακ: τσιπς, κουλούρια, καραμέλες, ποπ κορν, κράκερς
• Έλαια: ελαιόλαδο, φυτικά έλαια, λάδι καρύδας
• Γλυκαντικά: ζάχαρη, μέλι, σιρόπι σφενδάμου, στέβια
• Ποτά: αλκοόλ, σόδα, αθλητικά/ενεργειακά ποτά, χυμοί φρούτων, τσάι με ζάχαρη

Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο βρήκαμε ένα πρόγραμμα 7 ημερών χημικής δίαιτας, και για να αντιληφθείς καλύτερα την δομή της δίαιτας αυτής, ακολουθεί η 1η μέρα αυτού του σχήματος:

Πρωινό: 1 φέτα τοστ ολικής άλεσης με 1 ψητή ντομάτα ή ντομάτα σε κονσέρβα

Μεσημεριανό: φρέσκα φρούτα

Δείπνο: 2 αυγά βραστά, 1 γκρέιπφρουτ και σαλάτα με μαρούλι, ντομάτες, αγγούρι και σέλινο

Η διατροφική αξία των γευμάτων αυτής της ημέρας (στο σύνολο της) δύσκολα ξεπερνάει τις 1000 θερμίδες, ενώ υπολογίζεται γύρω στις 450-600! Η ενέργεια αυτή, χωρίς καν να ληφθεί υπόψη η εξατομίκευση στη δημιουργία ενός διαιτητικού πλάνου, είναι υποπολλαπλάσια των αναγκών ενός ενήλικου ατόμου, κι αυτό ως γεγονός μας απαντάει αδρά το επόμενο ερώτημα.

Λειτουργεί η χημική δίαιτα ως προς το κομμάτι της απώλειας βάρους;

Η χημική δίαιτα αποτελεί ένα διατροφικό σχήμα πολύ χαμηλών θερμίδων. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες ημέρες της δίαιτας περιλαμβάνουν κατανάλωση λιγότερων από 1.000 θερμίδων και ορισμένες ημέρες παρέχουν μόνο 400-500 θερμίδες επί του συνόλου της ημέρας. Ως εκ τούτου, η δίαιτα είναι αναμενόμενο να προκαλέσει βραχυπρόθεσμη απώλεια βάρους βασιζόμενη στο ενεργειακό ισοζύγιο, το οποίο είναι αρνητικό αφού μειώνεται σημαντικά η πρόσληψη θερμίδων. Παρόλο που οι δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων μπορεί να είναι αρχικά αποτελεσματικές, μελέτες δείχνουν ότι είναι πιθανό να προκαλέσουν επαναπρόσληψη βάρους μόλις επανέλθετε σε μια τυπική διατροφή.

Επίσης, ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι δίαιτες χαμηλών θερμίδων μπορεί επίσης να αυξήσουν την όρεξή σου, να μειώσουν την άλιπη σωματική μάζα (μυϊκή μάζα) και να μειώσουν τον αριθμό των θερμίδων που καις κατά τη διάρκεια της ημέρας, δηλαδή, τον βασικό μεταβολικό σου ρυθμό. Αυτά είναι παράγοντες που πρέπει να λάβεις σοβαρά υπόψη σου καθώς δυνητικά θα μπορούσαν να καταστήσουν πιο δύσκολη τη διατήρηση της απώλειας βάρους, μακροπρόθεσμα.

Πλεονεκτήματα χημικής δίαιτας

Ας δούμε ποια είναι τα κυρίαρχα πλεονεκτήματα και οι λόγοι που ο κόσμος θα διάλεγε ένα τέτοιο διατροφικό σχήμα:

1. Σε αντίθεση με πολλές άλλες δίαιτες, η χημική δίαιτα είναι απλή και δεν έχει περίπλοκους κανόνες ή κανονισμούς. Παρέχει σαφείς οδηγίες σχετικά με το ποια τρόφιμα πρέπει να τρώτε και να αποφεύγετε και ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να την προτιμούν επειδή είναι απλή στην εφαρμογή.
2. Η δίαιτα απαιτεί να ακολουθήσεις το αυστηρό αυτό διατροφικό πλάνο μόνο για 1 εβδομάδα κάθε  μήνα και αυτό επιτρέπει να τρως ό,τι θες κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου μήνα. Αυτό θα μπορούσε να είναι ελκυστικό για άτομα που θέλουν να απολαμβάνουν τα αγαπημένα τους φαγητά χωρίς διατροφικούς περιορισμούς ή δεσμεύσεις τις περισσότερες φορές.

Μειονεκτήματα χημικής δίαιτας

Ωστόσο, η χημική δίαιτα έχει πολλά και σημαντικά μειονεκτήματα τα οποία οφείλεις να συνυπολογίσεις αν σκέφτεσαι να την ξεκινήσεις.

1.Είναι υπερβολικά περιοριστική

Οι περισσότερες ημέρες στο πρόγραμμα γευμάτων της χημικής δίαιτας παρέχουν μερικές εκατοντάδες θερμίδες, σίγουρα σημαντικά λιγότερες από όσες χρειάζεσαι αν είσαι ένας/μια υγιής ενήλικας, γεγονός που μπορεί να είναι επικίνδυνο. Παρόλο που οι θερμιδικές σου ανάγκες για απώλεια βάρους μπορεί να ποικίλουν βάσει παραγόντων όπως π.χ. η ηλικία, το επίπεδο δραστηριότητας ή το φύλο σου, η πρόσληψη θερμίδων της χημικής δίαιτας εξακολουθεί να υπολείπεται κατά πολύ από αυτό που συνιστούν οι ειδικοί. Συγκεκριμένα, οι κατευθυντήριες οδηγίες για μακροπρόθεσμη, βιώσιμη απώλεια βάρους, συνιστούν στους άνδρες να καταναλώνουν περίπου 2.000 θερμίδες και στις γυναίκες περίπου 1.500 θερμίδες την ημέρα. 

2.Μπορεί να έχεις δυσάρεστα συμπτώματα

Η κατανάλωση πολύ λίγων θερμίδων την ημέρα μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως είναι η πείνα, η αδυναμία, η κόπωση, ο πονοκέφαλος, η ζάλη ακόμα και η ναυτία, καθιστώντας την προσπάθειά σου για απώλεια βάρους μη ευχάριστη.

3.Στερείται βασικών θρεπτικών συστατικών

Η χημική δίαιτα αποκλείει ολόκληρες ομάδες τροφίμων αφού επιτρέπει την κατανάλωση πολύ συγκεκριμένων τροφίμων μέσα στη μέρα και για την χρονική διάρκεια μιας εβδομάδας. Αυτό μπορεί να καταστήσει πιο δύσκολη την κάλυψη των διατροφικών σου αναγκών και μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών. Οι ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, όπως αναιμία, κόπωση, μειωμένη μνήμη και αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος.

4.Είναι δύσκολο να ακολουθηθεί – στερείται εξατομίκευσης

Ο πολύ περιοριστικός της χαρακτήρας και οι αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα τρόφιμα που μπορείς να καταναλώνεις κάθε μέρα καθιστούν την προσκόλλησή σου σε αυτή αν όχι αδύνατη, δύσκολη. Παρόλο που η δίαιτα προορίζεται μόνο για 1 εβδομάδα κάθε φορά, δεν προσφέρει καμία ευελιξία (π.χ. δε σου επιτρέπει να τρως σνακ μεταξύ των γευμάτων) κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας. Επιπρόσθετα, μπορεί να μην είναι κατάλληλη για άτομα με διατροφικούς περιορισμούς, τροφικές αλλεργίες ή ειδικές διατροφικές προτιμήσεις.

Η χημική δίαιτα είναι μια δίαιτα μόδας (Fad Diet) στην οποία ακολουθείς ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα γευμάτων για 1 εβδομάδα το μήνα. Αν και η δίαιτα είναι απλή και μπορεί να προκαλέσει απώλεια βάρους, είναι πιθανό μακροπρόθεσμα να οδηγήσει σε επαναπρόσληψη βάρους και άλλες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Όπως αναφέρουμε σε κάθε άρθρο, το σημαντικό είναι να προσαρμόσεις την δίαιτα στη ζωή σου και τις συνήθειές σου, και όχι τη ζωή σου σε μία δίαιτα. Να ενημερώνεσαι και να ερευνάς διεξοδικά τα υπερ και τα κατά πίσω από αποφάσεις που σχετίζονται με την υγεία, ακόμα κι αν αυτές σου φαίνονται μη σημαντικές εκ πρώτης όψης – όπως π.χ. μια δίαιτα διάρκειας μίας εβδομάδας.

Author: Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Μαρία Μεντζέλου https://mariamentzelou.gr/

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499909/
2. Muhammad HFL, Vink RG, Roumans NJT, Arkenbosch LAJ, Mariman EC, van Baak MA. Dietary Intake after Weight Loss and the Risk of Weight Regain: Macronutrient Composition and Inflammatory Properties of the Diet. Nutrients. 2017 Nov 2;9(11):1205. doi: 10.3390/nu9111205. PMID: 29099051; PMCID: PMC5707677.
3. Hemmingsson E, Johansson K, Eriksson J, Sundström J, Neovius M, Marcus C. Weight loss and dropout during a commercial weight-loss program including a very-low-calorie diet, a low-calorie diet, or restricted normal food: observational cohort study. Am J Clin Nutr. 2012 Nov;96(5):953-61. doi: 10.3945/ajcn.112.038265. Epub 2012 Sep 18. PMID: 22990030; PMCID: PMC3471207.
4. Hall KD, Kahan S. Maintenance of Lost Weight and Long-Term Management of Obesity. Med Clin North Am. 2018 Jan;102(1):183-197. doi: 10.1016/j.mcna.2017.08.012. PMID: 29156185; PMCID: PMC5764193.
5. Camps SG, Verhoef SP, Westerterp KR. Weight loss, weight maintenance, and adaptive thermogenesis. Am J Clin Nutr. 2013 May;97(5):990-4. doi: 10.3945/ajcn.112.050310. Epub 2013 Mar 27. Erratum in: Am J Clin Nutr. 2014 Nov;100(5):1405. PMID: 23535105.
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK278991/