Μάθε τα πάντα για τη χημική δίαιτα μονοφαγίας

Έχοντας ήδη μιλήσει εκτενέστερα για τη χημική δίαιτα σε προηγούμενο άρθρο με τίτλο “Τι είναι η χημική δίαιτα και πώς λειτουργεί;” υπενθυμίζουμε συνοπτικά ότι το διαιτητικό αυτό σχήμα δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο. Πρόκειται για ένα αυστηρό σχήμα συνήθους διάρκειας 1 εβδομάδας, το οποίο περιλαμβάνει την κατανάλωση 3 γευμάτων την ημέρα, που αποτελούνται αυστηρά από συνδυασμούς ορισμένων τροφίμων. Οι επιλογές των τροφίμων που μπορείς να καταναλώνεις περιορίζονται σε 

• Φρούτα: γκρέιπφρουτ, μήλο, μπανάνα, πορτοκάλι, αχλάδι, ροδάκινο, δαμάσκηνο
• Λαχανικά: ντομάτα, σπανάκι, καρότο, αγγούρι, σέλινο, μαρούλι
• Δημητριακά: φρυγανιές ολικής άλεσης
• Κρέας: μπριζόλα, παϊδάκια αρνιού, κοτόπουλο, ψάρι
• Αυγό: βραστό, ποσέ, ομελέτα
• Ποτά: νερό, σκέτος καφές, τσάι χωρίς ζάχαρη, χυμός γκρέιπφρουτ

Όπως αντιλαμβάνεσαι, οι επιλογές σου αναφορικά με το τι θα φας, είναι αρκετά περιορισμένες καθώς ολόκληρες ομάδες τροφίμων εξαιρούνται από το σχήμα, όπως π.χ. τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα όσπρια, τα λίπη – πέραν του λίπους που περιέχεται στα ζωικά προϊόντα. Ακόμη, εξαιρούνται σχεδόν όλα τα δημητριακά, τα ζυμαρικά και τα αμυλούχα. Παρότι προωθείται ως μία λύση express για να χάσεις πολλά κιλά, σκόπιμα δεν αναφέρεται τι αντιπροσωπεύει αυτή η απώλεια που βλέπεις στον αριθμό των κιλών σου – ωστόσο θα αναφερθούμε και σε αυτό εν καιρώ. Αν η χημική δίαιτα σου φαίνεται “εύκολη” ή όχι αρκετά challenging τότε (δυστυχώς) υπάρχει και συνέχεια – εξέλιξη στην όλη η ιδέα, η οποία ονομάζεται “χημική δίαιτα μονοφαγίας”. Τι είναι λοιπόν;

Τι είναι η χημική δίαιτα μονοφαγίας;

Η μονοφαγική δίαιτα (mono diet / monotrophic diet) είναι ένα εξίσου απλό διατροφικό πρότυπο, καθώς περιλαμβάνει την κατανάλωση ενός μόνο τροφίμου ή μιας ομάδας τροφίμων, για όλα τα γεύματα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και για όσες ημέρες διαρκεί. Οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται ότι μπορεί να εξασφαλίσει γρήγορη απώλεια βάρους, χωρίς να απαιτείται η παρακολούθηση της πρόσληψης θερμίδων ή ο εκ των προτέρων προγραμματισμός των γευμάτων. Ως εξ ορισμού, αντιλαμβάνεσαι ότι αυτής της μορφής η χημική δίαιτα ίσως είναι και η πιο extreme μορφή της, αφού πλέον δε μιλάμε για περιοριστικού τύπου διαιτητικό σχήμα, αλλά για “μονοφαγία”, ό,τι ακριβώς λέει η λέξη. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί ότι η δίαιτα δε βασίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία. Ακόμη, πέραν του ότι είναι υπερβολικά περιοριστική, τείνει να είναι μη βιώσιμη για μεγάλο χρονικό διάστημα, απουσιάζει η διατροφική εκπαίδευση και σίγουρα ελλοχεύει αρκετούς κινδύνους για την υγεία.

Πως λειτουργεί η χημική δίαιτα μονοφαγίας 

Οι υποστηρικτές της μονοφαγικής δίαιτας βασίζονται στην ιδέα ότι η κατανάλωση μιας μόνο τροφής για ένα χρονικό διάστημα υποβοηθά την πέψη, καθώς ο μεταβολισμός λιγότερων θρεπτικών συστατικών απαιτεί λιγότερα πεπτικά ένζυμα. Σύμφωνα πάντα με εκείνους, το σώμα δεν “εργάζεται σκληρά” για την πέψη, μειώνεται το φούσκωμα και μεγιστοποιείται η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, ικανοποιώντας τις ανάγκες του σώματος, με λιγότερες προσλαμβανόμενες θερμίδες. Παράλληλα, υποστηρίζουν ότι λόγω αυτής της διαδικασίας μειώνονται οι λιγούρες, τα λεγόμενα “cravings”. Φυσικά, η επιστημονική κοινότητα έχει αντίθετη άποψη και προειδοποιεί ότι οι παραπάνω ισχυρισμοί δεν τεκμηριώνονται επιστημονικά. 

Σχεδόν οποιοδήποτε τρόφιμο μπορεί να συμπεριληφθεί στη μονοφαγική δίαιτα αφού ο περιοριστικός χαρακτήρας της αφορά στην κατανάλωση μόνο αυτού. Τα πιο συνηθισμένα παραδείγματα τροφίμων που εντάσσονται ως μονοφαγική δίαιτα είναι: η  πατάτα, το μήλο, το αυγό, το γάλα, η μπανάνα, το αχλάδι, το καρπούζι, η σοκολάτα και το γκρέιπφρουτ. Ορισμένες παραλλαγές της μονοφαγικής δίαιτας περιλαμβάνουν την κατανάλωση μόνο μιας ομάδας τροφίμων, αντί για συγκεκριμένο τρόφιμο, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και των ημερών που ακολουθείται. Μερικά παραδείγματα ομάδων τροφίμων που συναντώνται σε μια μονοφαγική δίαιτα είναι το κρέας, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια.

Μπορεί η μονοφαγική δίαιτα να οδηγήσει σε απώλεια βάρους; 

Το πιο ελκυστικό σημείο της μονοφαγικής δίαιτας, καθώς και όλων των διαιτών που είναι της μόδας (fad diets) είναι ότι τις περισσότερες φορές υπόσχονται  σημαντική απώλεια βάρους  & σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό πράγματι συμβαίνει: για τους περισσότερους ανθρώπους η κατανάλωση ενός μόνο τροφίμου την ημέρα πιθανότατα θα οδηγήσει σε μειωμένη πρόσληψη και απώλεια βάρους. Ωστόσο, το αν θα χάσεις βάρος με τη μονοφαγική δίαιτα εξαρτάται από το ποιο τρόφιμο καταναλώνεις και πόση ποσότητα από αυτό. Για παράδειγμα, αν η μονοφαγική δίαιτα που επέλεξες να κάνεις είναι αυτή των λαχανικών, σίγουρα θα επέλθει μεγαλύτερη απώλεια βάρους από το αν επέλεγες το τρόφιμο που θα καταναλώνεις να είναι η σοκολάτα. 

Σε γενικές γραμμές, η απώλεια βάρους προέρχεται ακριβώς από τη χαμηλότερη θερμιδική πρόσληψη που εξασφαλίζεται μέσω της παράδοξης μη-επιστημονικά τεκμηριωμένης μεθόδου. Οι υποστηρικτές -δε- της μονοφαγίας, ισχυρίζονται ότι η εξασφάλιση της προσλαμβανόμενης ενέργειας από μία μόνο τροφή καταστέλλει την επιθυμία για επεξεργασμένους υδατάνθρακες, ζάχαρη και λιπαρά. Αυτό, φυσικά όπως και η όλη ιδέα της μονοφαγίας δεν υποστηρίζεται από βιβλιογραφικά δεδομένα και κατ επέκταση δεν ευσταθεί. 

Τι κινδύνους ελλοχεύει η χημική δίαιτα μονοφαγίας 

Αυξάνει τον κίνδυνο διατροφικών ελλείψεων

Η μονοφαγική δίαιτα περιλαμβάνει την κατανάλωση ενός μόνο τροφίμου ή μιας ομάδας τροφίμων για αρκετές ημέρες ή εβδομάδες κάθε φορά. Ακόμη και τα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά τρόφιμα μπορεί να οδηγήσουν σε έλλειψη συγκεκριμένων βιταμινών ή μετάλλων, γεγονός που καθιστά αδύνατον να διασφαλιστεί ότι λαμβάνεις όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός σου. Μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο διατροφικών ελλείψεων, ειδικά αν ακολουθείται για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. 

• Για παράδειγμα, αν τρως μόνο μπανάνες, δεν λαμβάνεις αρκετή  πρωτεΐνη, υγιή λιπαρά, σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνες Α και Β12 στη διατροφή σου. 
• Ομοίως, το κρέας, τα ψάρια και τα πουλερικά στερούνται σημαντικών θρεπτικών συστατικών όπως η βιταμίνη C, οι φυτικές ίνες και τα αντιοξειδωτικά.

Η ανεπάρκεια αυτών των θρεπτικών συστατικών μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα, όπως μειωμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, αναιμία, πεπτικές διαταραχές, απώλεια οστικής μάζας και χρόνιες ασθένειες.

Προωθεί ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες

Ενθαρρύνοντας την κατανάλωση ενός μόνο τροφίμου ή μιας μόνο ομάδας τροφίμων προωθούνται ανθυγιεινές, μη ισορροπημένες και μη βιώσιμες συνήθειες. Ο περιοριστικός χαρακτήρας της μονοφαγίας αποκλείει όλα τα άλλα τρόφιμα πέραν “του επιτρεπόμενου” και αυτό παράλληλα σημαίνει ότι αποκλείονται από τη διατροφή όλα τα υγιεινα και απαραίτητα συστατικά των υπόλοιπων τροφίμων. Επιπλέον, η δίαιτα δεν παρέχει συστάσεις για σωματική δραστηριότητα, η οποία είναι απαραίτητη για την υποστήριξη τόσο της διαχείρισης του βάρους όσο και της συνολικής υγείας. Επομένως, δεν πρόκειται για σχήμα που αφορά σε παρέμβαση και αλλαγή του τρόπου ζωής. Ως εκ τούτου, ο διαιτώμενος επιστρέφοντας στις παλαιότερες συνήθειές του θα δει επαναπρόσληψη βάρους.

Αυξάνει τον κίνδυνο για διατροφικές διαταραχές, παχυσαρκία και διαβήτη

Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ότι οι δίαιτες μόδας ή αλλιώς λεγόμενες γιο-γιο δίαιτες, μπορεί να σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο διατροφικών διαταραχών και παθήσεων όπως η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2. Ο συνδυασμός μιας ολοκληρωμένης διατροφής με έναν υγιεινό τρόπο ζωής και τακτική σωματική δραστηριότητα είναι μια καλύτερη στρατηγική για την υποστήριξη της απώλειας βάρους, της συνολικής σου υγείας και μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό.

Περιοριστική και μη βιώσιμη

Η μονοφαγική δίαιτα είναι μία από τις πιο περιοριστικές δίαιτες μόδας, αποκλείοντας σχεδόν όλα τα τρόφιμα και τις ομάδες τροφίμων εκτός από αυτά που περιλαμβάνονται σ’ αυτή. Επειδή είναι σχεδόν αδύνατο να καταναλώσεις αρκετές θερμίδες και να καλύψεις τις ανάγκες σου σε μικροθρεπτικά συστατικά μέσω ενός μόνο τροφίμου ή μιας ομάδας τροφίμων, η μονοφαγική δίαιτα μπορεί να σε κάνει να αισθάνεσαι κούραση, πείνα και αδυναμία. Η πρόσληψη πολύ λίγων θερμίδων προοπτικά επιβραδύνει τον μεταβολισμό σου και οδηγεί σε απώλεια μυϊκού ιστού. Γι’ αυτόν τον λόγο καθίσταται πιο δύσκολη η απώλεια βάρους μακροπρόθεσμα, ενώ παράλληλα είναι σχεδόν βέβαιη η επαναπρόσληψη βάρους όταν επιστρέψεις στη συνήθη διατροφή σου. Επιπλέον, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι ο υπερβολικός περιορισμός των θερμίδων θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε απώλεια οστικής μάζας επηρεάζοντας αρνητικά τη γονιμότητα στις γυναίκες.

Συνοψίζοντας, η μονοφαγική δίαιτα αποτελεί ένα ακόμα διατροφικό σχήμα που ενώ έχει πολλούς υποστηρικτές, μπορεί να αποβεί αρκετά επικίνδυνη για την υγεία σου. Περιλαμβάνει την κατανάλωση ενός μόνο τροφίμου ή μιας ομάδας τροφίμων για αρκετές ημέρες ή εβδομάδες. Αν και μπορεί να σε οδηγήσει σε βραχυπρόθεσμη απώλεια βάρους, είναι μη βιώσιμη, προωθεί ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες και μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διατροφικών ελλείψεων. Για το λόγο αυτό, η σύσταση παραμένει ως έχει και αφορά πιο συγκεκριμένα στην τήρηση μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής η οποία θα περιλαμβάνει μια ποικιλία θρεπτικών συστατικών. Αυτή είναι, άλλωστε, η καλύτερη επιλογή για την προώθηση της μακροπρόθεσμης απώλειας βάρους αλλά και της συνολικής υγείας. Η συζήτηση με ένα διαιτολόγο – διατροφολόγο μπορεί πάντα να σε βοηθήσει να διαλέξεις τη σωστή κατεύθυνση, αλλά και να σε βοηθήσει εξατομικευμένα σε ό,τι σε απασχολεί γύρω από τη διατροφή σου. 

Author: Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Μαρία Μεντζέλου https://mariamentzelou.gr/