Τι να φας πριν και μετά την αιμοδοσία (Πλήρης οδηγός)

Η αιμοδοσία είναι αναμφισβήτητα μια μοναδική πράξη προσφοράς προς το συνάνθρωπό σου. Για να είσαι όμως πλήρως προετοιμασμένος, είναι σημαντικό να γνωρίζεις τι πρέπει να φας πριν την αιμοδοσία. 

Αυτό γιατί τόσο πριν όσο και μετά την αιμοδοσία, η προσεκτική διατροφή μπορεί να σε βοηθήσει στη διατήρηση της ενέργειάς, στη σταθεροποίηση των επιπέδων σιδήρου και στην αποφυγή ανεπιθύμητων συμπτωμάτων, όπως η ζαλάδα. 

Εμείς λοιπόν σου έχουμε ετοιμάσει ένα πλήρη οδηγό για το τι να φας πριν και μετά την αιμοδοσία, ώστε να προετοιμαστείς κατάλληλα, αλλά και να επανέλθεις γρήγορα. Πάμε να τον δούμε!

Η σημασία της διατροφής πριν την αιμοδοσία

Ο βασικός λόγος που πρέπει να προγραμματίσεις τι να φας πριν την αιμοδοσία είναι ότι η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία των αιμοδοτών. 

Συγκεκριμένα, η σωστή διατροφή πριν και μετά την αιμοδοσία επηρεάζει άμεσα την υγεία του αιμοδότη σε πολλά επίπεδα, όπως:

• Η ποιότητα του αίματος
• Η πρόληψη αδυναμίας και ζάλης
• Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος
• Η μακροπρόθεσμη υγεία των αιμοδοτών
• Η ταχύτερη ανάρρωση μετά την αιμοδοσία

Ωστόσο, εξίσου σημαντικές, αλλά συχνά παραμελημένες, είναι και οι ψυχολογικές πτυχές της αιμοδοσίας. Οι αιμοδότες μπορεί να αισθάνονται άγχος ή στρες σχετικά με τη διαδικασία, και η έλλειψη καθοδήγησης για τη διατροφή και την ανάρρωση μπορεί να εντείνει αυτά τα συναισθήματα. 

Η παροχή λοιπόν ολοκληρωμένης πληροφόρησης και υποστήριξης μπορεί να βελτιώσει την εμπειρία του αιμοδότη και να τον ενθαρρύνει να επιστρέψει και να δωρίσει ξανά.

Τι πρέπει να φας πριν την αιμοδοσία;

Ευτυχώς ,υπάρχουν ορισμένες διατροφικές οδηγίες που θα σε βοηθήσουν να επιλέξεις τι να φας πριν την αιμοδοσία!

Πιθανόν ήδη γνωρίζεις πως οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες δίνουν συχνά προτεραιότητα στην ευκολία και τη διαθεσιμότητα, οδηγώντας σε αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών και ροφημάτων με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, αλλά χαμηλή κατανάλωση τροφών με απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. 

Ωστόσο, πριν την αιμοδοσία πρέπει να επιλέξεις τροφές με σίδηρο, όπως:

• Κόκκινο κρέας, συκώτι 
• Αυγά
• Πουλερικά
• Οστρακοειδή 
• Πράσινα φυλλώδη λαχανικά
• Κινόα

Τροφές με βιταμίνη C, όπως:

• Κόκκινη πιπεριά
• Λαχανίδα (kale)
• Μπρόκολο 
• Ακτινίδιο
• Πορτοκάλι
• Φράουλες 

Extra Tip: Απόφυγε την κατανάλωση γαλακτοκομικών που λόγω του ασβεστίου που περιέχουν μπλοκάρουν την απορρόφηση του σιδήρου.

Τι ισχύει με την απώλεια σιδήρου στην αιμοδοσία;

Κατά την αιμοδοσία, το σώμα χάνει μια ποσότητα σιδήρου, καθώς κάθε μονάδα αίματος περιέχει σημαντικά αποθέματα του μετάλλου αυτού. Η έλλειψη πρωτεΐνης οδηγεί και σε χαμηλά επίπεδα σιδήρου και τότε υπάρχει αυξημένος κίνδυνος κόπωσης ή ζαλάδας που μελλοντικά μπορεί σε αποτρέψει από την αιμοδοσία, γι’αυτό είναι σημαντικό να καταναλώσεις τις παραπάνω τροφές!

Τι να πιεις πριν την αιμοδοσία;

Δεν πρέπει να σκέφτεσαι μόνο τι να φας, αλλά και τι να πιεις πριν την αιμοδοσία. 

Γιατί;

Επειδή η επαρκής κατανάλωση υγρών βοηθά στη διατήρηση του όγκου του αίματος και διευκολύνει τη διαδικασία της αιμοδοσίας. Παράλληλα, η σωστή ενυδάτωση μπορεί να επιτευχθεί με τον εμπλουτισμό του νερού με ηλεκτρολύτες, που βοηθά στη διατήρηση της ισορροπίας των μετάλλων στον οργανισμό, υποστηρίζοντας τη σωστή λειτουργία των κυττάρων και των μυών.

Ενδεικτικό 2ήμερο διατροφικό πλάνο πριν την αιμοδοσία

Τι δεν πρέπει να φας πριν την αιμοδοσία;

Αφού είδαμε τις κατάλληλες τροφές για τον αιμοδότη, ας δούμε και τι δεν πρέπει να φας πριν την αιμοδοσία! Συγκεκριμένα, πριν πας να δώσες αίμα, καλό είναι να αποφύγεις:

• Αλκοόλ
• Καφεΐνη
• Λιπαρές τροφές 
• Γάλα, γιαούρτι και τυρί, δηλαδή πηγές ασβεστίου που εμποδίζουν την απορρόφηση σιδήρου

Τι πρέπει να φας μετά την αιμοδοσία;

Είναι λογικό να σε απασχολεί το τι να φας μετά την αιμοδοσία, διότι οι αιμοδότες αντιμετωπίζουν μοναδικές διατροφικές προκλήσεις. Αφού δώσεις αίμα, πρέπει να καταναλώσεις άμεσα ένα ελαφρύ σνακ και να πιείς κάτι για να σταθεροποιήσεις τα επίπεδα σακχάρου και υγρών στο αίμα. Τι να φας μετά την αιμοδοσία λοιπόν;

1. Δημητριακά ολικής άλεσης 

Η αιμοδοσία μπορεί να προκαλέσει προσωρινή κόπωση, λόγω απώλειας αίματος. Οι τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες είναι απαραίτητες για να δώσουν την απαιτούμενη ενέργεια στον οργανισμό για να ανακάμψει άμεσα. Προτίμησε να καταναλώσεις φρούτα, όπως μπανάνες, μήλα και αχλάδια, καθώς και δημητριακά ολικής άλεσης (όπως βρώμη, καστανό ρύζι και ψωμί ολικής άλεσης). Οι παραπάνω πηγές σύνθετων υδατανθράκων δεν παρέχουν μόνο ενέργεια, αλλά και φυτικές ίνες.

2. Νερό/ Ηλεκτρολύτες

Όπως μπορεί να γνωρίζεις ήδη, τα κέντρα αιμοδοσίας στο τέλος της διαδικασίας παρέχουν χυμό. Μπορείς λοιπόν να επιλέξεις ροφήματα που περιέχουν ηλεκτρολύτες, οι οποίοι είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση της ενυδάτωσης και τη διατήρηση της ισορροπίας των υγρών στο σώμα.

3. Σίδηρος

Η πρόσληψη σιδήρου δεν είναι σημαντική μόνο πριν αλλά και μετά την αιμοδοσία. Επιλογές όπως κόκκινο κρέας, άπαχο κοτόπουλο, ψάρια, αυγά και ξηροί καρποί σου προσφέρουν υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη και σίδηρο, που είναι απαραίτητα για την παραγωγή νέων ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Extra Tip: Η αιμοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη που μεταφέρει το οξυγόνο στο αίμα, πράγμα που την καθιστά σημαντική για τους αιμοδότες. Μερικές τροφές για φυσική ενίσχυση παραγωγής αιμοσφαιρίνης που μπορείς να επιλέξεις είναι το ρόδι, οι χουρμάδες, τα παντζάρια και τα όσπρια.

Ενδεικτικό διατροφικό πλάνο για μετα την αιμοδοσία
 

Συνοψίζοντας

Βλέπεις πως το τι πρέπει να φας πριν και μετα την αιμοδοσία παίζει καθοριστικό ρόλο για την κατάσταση της υγείας σου και φυσικά για την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας συνολικά. Όσο πιο προσεκτική είναι η διατροφή σου, τόσο καλύτερα θα μπορέσει να υποστηρίξει το σώμα σου την αιμοδοσία και θα ανακάμψει άμεσα.

Ακολουθώντας αυτές τις συμβουλές, θα βοηθήσεις τον οργανισμό σου να αποφύγει τυχόν ανεπιθύμητες παρενέργειες, εξασφαλίζοντας την καλύτερη δυνατή εμπειρία αιμοδοσίας. 

Και μην ξεχνάς ότι τα έτοιμα γεύματα διατροφής Fitness Meals είναι πλούσια σε πρωτεΐνη αλλά και θρεπτικά συστατικά για να υποστηρίξουν τη διατροφή σου τόσο πριν όσο και μετά την αιμοδοσία!

Συχνές ερωτήσεις

Μπορείς να πιεις αλκοόλ πριν την αιμοδοσία;

Το αλκοόλ υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσει αφυδάτωση, γεγονός που δυσκολεύει τη ροή του αίματος και αυξάνει τον κίνδυνο αδυναμίας κατά τη διάρκεια ή και μετά την αιμοδοσία. Συνιστάται η αποφυγή αλκοόλ τουλάχιστον 24 ώρες πριν διότι επηρεάζει την ποιότητα του αίματος. Ταυτόχρονα προτείνεται να μην καταναλώσεις αλκοόλ ούτε μετά την αιμοδοσία διότι φαίνεται να μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να αναπληρώσει γρήγορα τα χαμένα υγρά και θρεπτικά συστατικά.

Μπορείς να πιεις καφέ πριν την αιμοδοσία;

Δεν είναι απαγορευτικό να πιεις καφέ πριν την αιμοδοσία. Ο λόγος που μπορεί να προτείνεται η αποφυγή του είναι η πιθανή διουρητική δράση της καφεΐνης που ενέχει τον κίνδυνο αφυδάτωσης. Αν ο καφές ανήκει στην πρωινή σου ρουτίνα, μπορείς να καταναλώσεις ένα μικρό φλιτζάνι, αλλά φρόντισε να πιεις άφθονο νερό πριν και μετά την αιμοδοσία για να παραμείνεις ενυδατωμένος.

Μπορείς να φας λιπαρά πριν την αιμοδοσία;

Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας λιπαρών μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του αίματος και πιθανόν να δυσκολέψει την επεξεργασία του δείγματος. Επιπλέον μπορεί να μειώσει την απορρόφηση άλλων θρεπτικών συστατικών, όπως ο σίδηρος, και να προκαλέσει δυσφορία κατά τη διάρκεια ή μετά την αιμοδοσία. Για καλύτερη προετοιμασία πριν την αιμοδοσία, προτίμησε ελαφριές και υγιεινές επιλογές, όπως αυτές που αναφέρονται στο ενδεικτικό πλάνο.

Μυρτώ Γαλανή

Διαιτολόγος- Διατροφολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Kurhaluk, N., Gradziuk, M., & Tkaczenko, H. (2024). Optimisation of blood donor nutrition: Blood donor health improvement studies. Cellular Physiology and Biochemistry, 58(6), 756–806. https://doi.org/10.33594/000000747